Επισκοπή

Στην παρούσα θέση γνωστή υπό την ονομασία Επισκοπή, βρίσκονται κατασπαρμένα στους αγρούς ερείπια αρχαίων κτηρίων. Τα ερεί­πια αυτά ξεχωρίζουν για την ισχυρή τοιχοποιία τους, στην οικοδόμηση της οποίας έχει χρησιμοποιηθεί άφθονο αρχαίο υλικό. Πολύ α­ραιά απαντώνται και θραύσματα κεράμων στους αρμούς.

Το καμαροσκεπές κτίσμα ήταν πιθανώς μέρος του κατεστραμμένου επισκοπείου, στην τοιχοδομία του οποίου έχουν τοποθετηθεί μεγάλοι σταυροί ως διάκοσμος.

Τεμάχια μαρμάρινων μελών, θραύσματα αγγείων, λύχνων, λαβές αμφορέων και άλλα υλικά  τα οποία ευρίσκονται σε α­φθονία στους αγρούς, μαρτυρούν ότι κάτω από την περιοχή αυτή υπάρχουν σημαντικά κτήρια της Παλαιοχριστιανικής και της κυρίως Βυζαντινής περιό­δου.

Σύμφωνα με τα πρακτικά των Οικουμενικών Συνό­δων, η περιοχή των Θεσπιών θεωρείται ότι το 320 μ.Χ., είναι μία από τις δέκα επισκοπικές διοικήσεις που υπήρχαν σε ολόκληρη την Ελλάδα. Όμως η  πληθυσμιακή ανάπτυξη της Άσκρης και η μεγάλη διάδοση του χριστιανισμού στην περιοχή πιθανόν να ήταν αυτή που επέβαλε τη λειτουργία της Επισκοπής της επαρχίας Θεσπιών, στην Κοιλάδα των Μουσών. Το έτος 458 Επίσκοπος Θεσπιών ήταν ο Ρουφίνος. Εδώ τοποθετούν και την καθολική επισκοπή των Ζαρατοβίων.

Ο περιηγητής Leake  που πέρασε από την περιοχή μας το 1807 καταγράφει ως εξής τις εντυπώσεις του: “εδώ από την αριστερή όχθη αυτού του χειμάρρου, εκρέει διαρκώς μια καλή πηγή ύδατος, η οποία, από τους πολυάριθμους τετραγωνισμένους βράχους γύρω της, φαίνεται να απολαμβάνει από την αρχαιότητα ξεχωριστή φήμη. Σε έναν από τους βράχους υπάρχουν γράμματα με μεγάλους και καλοσχηματισμένους χαρακτήρες. Τα πεδία γύρω είναι στρωμένα με βράχους και ερείπια κατοικιών, μεταξύ των οποίων υπάρχουν δύο ή τρεις μικρές εκκλησίες ερειπωμένες.”

Από την  φυσική ροή αυτών των πηγών που αναφέρει ο περιηγητής υδρευόταν και η Άσκρη μέχρι το 2000. Σήμερα, τα νερά  αυτά χρησιμοποιούνται για  το πότισμα  αγροτεμαχίων. Από εδώ περνούν καθημερινά αγρότες για τα κτήματά τους, επισκέπτες για τις αρχαιότητες, φυσιολάτρες για την τοποθεσία Χαλίκι, ορειβάτες για την  Ιπποκρήνη, τον  Ολμειό, την Κουρσάρα και πολλοί άλλοι!