Ιερό των Μουσών - Πηγή Αγανίππη

Οδεύουμε τώρα  προς  το  Ιερό των Μουσών.

Αριστερά μας βρίσκεται η ιερή πηγή Αγανίππη με τον μαύρο πυθμένα τμήμα του οποίου βρίσκεται σήμερα στο πνευματικό κέντρο της Άσκρης.

Αφήνουμε το αυτοκίνητο στον δρόμο και ακολουθούμε αριστερά μας το κατηφορικό μονοπάτι, διασχίζουμε την ξύλινη γέφυρα και φθάνουμε στο ιερό των Μουσών.

Το 1890 έγιναν ανασκαφές από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και αποκαλύφθηκαν το θέατρο, ο βωμός των Μουσών, η Ιωνική Στοά και τα βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών. Δυστυχώς, οι ανασκαφές δεν ολοκληρώθηκαν και το αποτέλεσμά τους δεν  δημοσιεύθηκε, με αποτέλεσμα   τα ευρήματα να ξανασκεπαστούν.  

Όταν έκτισαν την Άσκρη οι Αλωάδες, έφεραν μαζί τους και την λατρεία των Μουσών. Από τότε ο Ελικώνας έλαβε την επωνυμία  ιερό βουνό των Μουσών και η κοιλάδα  - που βρίσκεται πάνω  από  τον ποταμό Περμησσό-  ονομάστηκε Κοιλάδα των Μουσών.

Στους πρόποδες του Ελικώνα κτίστηκε ναός προς τιμήν των Μουσών και έκτοτε οι Μούσες, από Πιερίδες, μετονομάσθηκαν Ελικωνιάδες. Είναι το μοναδικό στον αρχαίο κόσμο ιερό των Μουσών, από το ιερατείο του οποίου άντλησαν τις γνώσεις τους ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος.

Οι Μούσες αρχικά  ήταν τρεις, η Μελέτη-η Μνήμη-η Αοιδή, αλλά με την ανάπτυξη των τεχνών και των επιστημών, ο Ησίοδος ανεβάζει τον αριθμό τους σε εννέα. Κάθε Μούσα προστάτευε μία συγκεκριμένη τέχνη ή επιστήμη, όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στα αποφθέγματα του Αρσενίου:

Κλειώ ιστορίας, Ηρόδοτος
Μελπομένη τραγωδίας, Ευριπίδης
Τερψιχόρη  λύρας, Πίνδαρος
Καλλιόπη ποιήσεως, Όμηρος
Πολύμνια γεωμετρίας, Ευκλείδης
Θάλεια κωμωδίας, Μένανδρος
Ευτέρπη αυλών, Στησίχορος
Ερατώ κυμβάλων, Ερμής
Ουρανία αστρονομίας, ‘Αραττος

Οι περισσότεροι συγγραφείς μύθων τις θεωρούν παρθένες, επειδή οι άνθρωποι πιστεύουν πως οι αρετές που προκύπτουν από την παιδεία είναι αδιάφθορες. Οι πρώτοι ονοματοθέτες παρήγαγαν το όνομα των Μουσών από το ρήμα Μω που σημαίνει ζητώ, αναζητώ και βρίσκω την  γνώση εξ αγχινοίας. Ώστε λοιπόν έργο των Μουσών είναι να «μυούν» τους ανθρώπους στον χώρο της πνευματικής δημιουργίας.

Στο ιερό των Μουσών υπήρχαν τα αγάλματά τους τα οποία αναφέρει και περιγράφει ο Παυσανίας. Ορισμένα εξ αυτών μεταφέρθηκαν με εντολή του Μεγάλου Κωνσταντίνου στην Κωνσταντινούπολη για να διακοσμήσουν το ανάκτορό του, ενώ τα απομείναντα βάθρα των αγαλμάτων  εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο της Θήβας.

Η ιωνική στοά από την οποία σώζεται μόνον τμήμα των θεμελίων της είχε διαστάσεις 96,60 Χ 10,00. Στην στοά φυλάσσονταν τα αναθήματα  προς το ιερό. Τα εκεί ευρήματα μεταφέρθηκαν στο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο και στο μουσείο Θηβών.